Sunday, March 31, 2024

देवपूजा

 Office ला जायचे आहे मला आज पूजा करणार का? अशी विचारणा झाली आणि नकळत तक धीमी तक धीमी  असे सूर बॅकग्राऊंड ला वाजत आहेत कि काय असा क्षणभर वाटलं.

आज सुट्टीचा दिवस Saturday त्यात संकष्टी चतुर्थी.गणपतीबाप्पा वर आपला विशेष जीव त्यामुळे फारच  खुशीत होती स्वारी 

तक धीमी तक धीमी च्या तालावर देवपूजा  झाली पण.

म्हणतात speed of  light  सगळ्यात जास्त असतो पण कधी कधी वाटतं विचाराचा स्पीड त्या पेक्षा जास्त असेल का?past present future तीन काळामध्ये ज्या वेगाने विचार येतात जातात ते पाहून तो बिचारा light हि दमेल

मन पोचले होते अगदी ४०-वर्ष मागे शाळेनंतर dance class ची वाट बघत असायचे मी ! नमस्कार  नटराजवंदना आणि मग पूजा असा तो sequence असायचा 

तक धीमी तक धीमी च्या तालावर फुलं गोळा करा

मग त्याचे हार बनवा गंध उगाळा मग देवाला गंध हार उदबत्ती दिवा घंटानाद आणि मनोभावे नमस्कार 

सगळे कसे तालबद्ध ! कोमल वयामध्ये ते देवभक्ती किती आपसूक होती

कधी नटराजवंदना कधी गणपती स्तुती कधी कृष्णा आराधना कधी रामस्तुती तो भक्तीरस नकळत भिनला तो कायमचाच। दहा वर्ष संपली पुढे वेगळी field निवडले गेले आणि डान्स मागे पडला पण देवपूजा करताना तक धीमी तक धीमी चे स्वर गुंजले नाही असा कधी झाला नाही 



Morning school office tiffin breakfast अशा super pack activities मध्ये देवपूजेचे department is with man of house आणि ती पण त्याने स्वतःहून घेतलेली (माझ्यापेक्षा तो जास्त भाविक आहे असे वाटते  मला कधीतरी )


Evening la घरी आले तर निरंजन उदबत्ती लावणे माझ्याकड। 

गुलबक्षी च्या झाडाला फुल आले असेल तर फारच छान








एकदम highlevel वर आस्तिक आणि नास्तिक असे दोन group मध्ये definitely मी  join होईन आस्तिक  गटाला

खूप जास्त भीती वाटली कि नकळत निघते ना तोंडातून राम राम  राम राम  

नाहीतर मारुतीची आठवण झाल्याशिवाय राहत नाही.

भले मारुतीस्तोत्र मधले श्लोक इकडे तिकड़े होत असतील रामरक्षा पूर्ण पाठ नसेल पण तरी देवाशी नातं त्यामुळे  कमी होत नाही 

भाविकता हि  भावनाच किती relative आहे.

भाविक असणे म्हणजे काय? Definition लिहायला गेले तर भाव असणारा तो भाविक अशी साधी व्याख्या  करता येईल का?देवांमध्ये ज्याचा भाव आहे तो भाविक..मग हि भाविकता कशी व्यक्त होते हा ज्याचा त्याच्या  खूप  खासगी प्रश्न नाही का ?

कुणी रोज देवपूजा करेल , स्तोत्र म्हणेल देवळात जाईल घरात धूप पूजाअर्चा करेल,उपासतापास  करेल , नैवैद्य दाखवेल ..आणि  जो  सगळे  हे  जास्त  करेल  तो  जास्त  भाविक  असे  सरळ  समीकरण बांधू  शकतो आपण ?

करावेसे वाटते पण  वेळच  मिळत  नाही  असेही  कितीदा ऐकतोच कि…24 hrs a day सगळ्यांना वेळ तर  सारखाच असतो मग हा priority चा भाग आहे का?

आणि priorities तर माणसागणिक वेळेप्रमाणे परिस्तिथिनुसार सतत बदलत राहतात ..

Exams आहेत job interview आहे, शुभकार्य आहे, काहीचं मार्ग सुचत नाही..आपल्या हातात काहीचं नाही  असे वाटते तेव्हा नकळत देवासमोर नतमस्तक होतोच कि..मग ह्या देवाला आपला रोज पार्टनर केले तर better नाही का 


तो रोजच तुमच्या बरोबर आहे 

कधी kitchen मध्ये कधी ऑफिस मध्ये कधी walk करताना 

तक धीमी तक धीमी च्या तालावर आयुष्यात लय आणायला !


Friday, March 29, 2024

कारल्याचा वेल


This bright yellow tender flower grabbed my attention one morning.Peculiar leaf shape looked familiar but was not able to guess its name.May be just another wild flower i thought ...
Just a week later these 2 little fruits hanging on the same creeper spill the beans..
Aah you little bitter guard....Karela as we all know.

Not a karela fan but that young fruit was looking really likable.













Entire day karela was on mind.

कडू कारले तुपात भिजवले साखरेत लोळवले तरी कडू ते कडू।। काही काही म्हणी आठवत राहिल्या 
कारल्याची भाजी।। मिठाच्या पाण्यात भिजवून कडूपणा काढून ती भाजी करायची किती तो अट्टाहास 
ड्राय फ्रुट घालून पण एकदा कारल्याची भाजी करून पहिली होती माझंही मलाच हसू आल।। कुठे गेली ती रेसिपी शोधली पाहिजे मनात विचार डोकावला
आता गाडी घसरली ती 
कारल्याचा वेळ लाव ग सुने।। लाव ग सुने।।  ह्या भोंडल्याच्या गाण्यावर
किती वर्ष झाली असतील फेर धरून आता।।। शाळेत असताना प्रत्येकी च्या घरी भोंडला ला जाणे हे ठरलेलेच असायचे मग खिरापत ओळख।। दोघी तिघींचा मिळून भोंडला असेल तर मग खिरापतीची पण चंगळ असायची 
एक दिवस शाळेत भोंडला असायचा।सगळी च्या सगळी गाणी पाठ होती।।। पण मग आता का नाही हे गाणं आठवते पूर्ण।। वेल लाव मग तो वाढव मग कारलं आलं कि त्याची भाजी कर मग खा मग मागचा आवर आणि मग जा माहेरी असं काहीसा होता ते। पण जॅम आठवेना त्याचे शब्द मग गुगल बाबा आहे कि मदतीला।

आता नवरात्री मध्ये गरब्याच्या सोंग वर नाचताना भोंडला कुठे हरवला का असा विचार निसटता आलं 
कि जुनाट झाली हि सोंग आता।मलाच खटकतात आताच्या जनरेशन ला कशी आवडणार।। माझ्या आई वडिलांना भेटायला जायचा तर विचारायला कशाला हवा मनात आलं कि मी जाणार स्त्री स्वातंत्र्य का काय उफाऊं आलं मग बाकीची पण काही गाणी आठवली थोड्या फार फरकाने तशीच।। अगदीच outdated झ्हाली म्हणूनच मागे पडले हे मनात आले पण बहुदा ते तेवढेसे मनाला पटले नसावे कारण भोंडल्याचा विचार काही मनातून जात नव्हता
scene २ 
ऑफिस मध्ये असाच काही discussion चालू होत।नवरात्री चा विषय निघाला।। नवरात्री म्हणजे गरबा हे समीकरण झालाय जणू पण गरबा तर गुजराती लोकांचा मग महाराष्ट्राचा काय प्रश्न पुन्हा आलं तो भोंडला वर
जिथे मराठी वस्ती जास्त आहे अशा एरिया मध्ये ठाणे डोंबिवली आणि थोडे फार दादर विले पार्ले इथे सार्वजनिक भोंडला (backed बी सोने पोलिटिकल लीडर्स )च्या होअर्डींग्स काही ने पहिले होते।मग भोंडल्याची थोडी फार माहिती दिली intersting अशा विशेष टिपण्णी वर तो विषय संपला पण माझ्या मनातून काही गेला नाही ते मढी हत्ती ठेऊन त्या भोवती फेरा धरला जातो आणि नवरात्री मध्ये हस्त नक्षत्र असता म्हणून मध्ये हत्ती ठेऊन त्याची पूजा केली जाते असे असावे का? पुनः गुगल बाबाला पाचारण झाले आणि शेवटी समाधान झाले 
बदलत्या काळात सगळीच समीकरण बदलली त्या ओघाने भोंडला मागे पडला हे वर करणी दिसले तरी खरंच तसे आहे का त्या काळी लहान वयात लग्न व्हायची एकत्र कुटुंब पद्धती होती आणि कुटुंब हि मोठी असायची सात आठमुलं असायची घरात।।। घरात सुना असणार तशाच घराच्या मुली हि कुणाच्या घरी सुना म्हणून असणार।। वय लहान तर मुलींना माहेरची ओढा साहजिक वाटणार मग असे मनात येईल तेव्हा माहेरी गेले तर तिकडे असणाऱ्या सुनेलाही तसे वाटणार।मग नणंद भावजय ह्यामध्ये तेढ येणार। आणि वय लहान असल्या मुले सासू चे परवानगी घेणे स्वाभाविक पणे आले त्यात त्या काळी बायका घरीच असायच्या शिक्षण नोकरी ची दालने तशी उघडली नव्हती मग घरात मोठ्या बाईचे थोडे अधिकार वाणी दाखवणे हि स्वाभाविक असेल कदाचित 
आता हे सगळे कालबाह्य वाटले तरी मला एक मात्र अजूनही तितकेच खरे वाटते ते म्हणजे जबाबदारीची जाणीव। 
भोंडल्याच्या गाण्यात कदाचित ती कडू कारल्याच्या च्या रूपकातून दाखवली असेल। वेल लाव त्याला पाणी घाल तो वाढव भाजी कर may be हे सगळे सांगते कि स्वतःच्या जबाबदारी नीट पार पाड।। सासू सांगते  भाजी खा ते केवळ खाष्ट सासू म्हणून कडू कारल्याची भाजी खायला सांगते ह्याच्या पलीकडे जाऊन पहिला तर वाटत indicate करायचा आहे स्वतःची काळजी घ्या आणि शेवटी ती सासू पण कौतुकाने वेणी फणी करून तिला माहेरी पाठवतेच आहे कि। so शेवटी अर्थ आपण काढू तसा निघतो। 
It all depends on how we perceive things.

On side note कारलं पुराण had an end when i finally had some home grown कारलं  :)



References:

https://thereflectionssite.wordpress.com/2016/09/29/an-almost-forgotten-tradition/
https://www.speakmarathi.com/blog/2020/10/22/bhondla-a-fading-maharashtrian-tradition/